De NME geeft mede invulling aan thema's voeding, beweging en gezondheid. Binnen de NME worden inwoners, waaronder kinderen, voorzien van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van natuur en milieu. Gecombineerd met een goed ontwikkeld waardebesef wordt er een basis gelegd om bewuste keuzen te maken ten aanzien van een duurzame en leefbare samenleving.

Steeds meer monumentale kerken komen leeg te staan. Samen met de kerken en samenleving ontwikkelen we in 2018 beleid om te kijken hoe we de kerken toekomstbestendig maken. We ontwikkelen beleid om de verduurzaming van monumenten te bevorderen.
Het archeologische beleid is in 2019 tien jaar oud. We moeten dit herzien.
In het kader van harmonisering wordt het niveau van bescherming van monumentale objecten in de voormalige gemeente Rijnwaarden vanaf 2019 op het niveau gebracht van de oude gemeente Zevenaar, door inventariseren, onderzoeken en mogelijk aanwijzen als gemeentelijk monument.

Investering

Dekking

Exploitatie

Toelichting

Voor het ontwikkelen van nieuw beleid en het uitvoeren van de harmonisatie-opgave is tijdelijk formatie-uitbreiding nodig. Wij vragen in 2018 en 2019 een budget van € 25.000 om onze formatie tijdelijk uit te breiden. Daarna bepalen wij of wij de taken op het gebied van de cultuurhistorie binnen de bestaande formatie uit kunnen voeren danwel een structurele uitbreiding van de formatie noodzakelijk is.

Voor het slagen van de energietransitie is een ander economisch model nodig: de Circulaire Economie. Hiermee optimaliseren we hergebruik én minimaliseren we waardevernietiging. Het Rijk heeft hier het Rijksbrede programma Circulaire Economie 'Nederland circulair in 2050' voor opgesteld. Wij vertalen dit concreet naar een:

• andere wijze van ontwerpen (planvorming, openbare ruimte e.d.)
• andere wijze van opdrachtverlening (aanpassen inkoop- en aanbestedingsbeleid e.d.)
• andere financiële afwegingen (zoals Total Cost of Ownership, het 'ontschotten' van potjes e.d.)
• een andere werkwijze van afval naar grondstof (in samenwerking met bedrijven, waterschap en gemeenten).

Wij streven in 2025 naar een energieneutrale eigen organisatie. Hiervoor voeren we projecten uit op het gebied van gebouwen en vastgoed, bedrijfsvoering en mobiliteit.
In één van de projecten voeren we  een onderzoek uit naar de manier waarop we ons eigen wagenpark verduurzamen.  

Investering

Dekking

Exploitatie

Toelichting

In 2025 willen wij als eigen organisatie energieneutraal zijn. Hiervoor gaan we projecten uitvoeren op het gebied van gebouwen en vastgoed, bedrijfsvoering en mobiliteit. In 2018 doen wij in één van de projecten wij onderzoek naar de verduurzaming van ons wagenpark. De onderzoekskosten ramen wij op € 10.000.

Wij gaan onderzoeken of het mogelijk is de gemeentelijke bouwleges bij nieuwbouwwoningen gedifferentieerd te heffen. Hierbij zal een relatie worden gelegd met de wettelijke energieprestatie-eisen.

'Fairtrade gemeente' is een predicaat dat vanuit 3 samenwerkende fairtrade organisaties kan worden toegekend als een gemeente op 6 criteria inzet toont voor fairtrade. Het gaat dan om gemeente in de zin van 'lokale gemeenschap', niet enkel 'gemeentelijke overheid'. Wij onderzoeken of er in de lokale samenleving animo is voor een werkgroep die fairtrade (en het behalen van het predicaat) wil oppakken.
Fairtrade nemen wij op in ons gemeentelijke inkoopbeleid, mogelijk onder het bredere vaandel van 'maatschappelijk verantwoord ondernemen'. Het facet fairtrade brengen wij periodiek onder de aandacht van inkopende budgethouders en betrokken in de periodieke peiling rond het inkoopbeleid.

In 2020 is duidelijk hoe we onze gemeente aardgas loos gaan maken (warmtevisie en uitvoeringsprogramma). In twee wijken gaan we als ‘proeftuin’ aan de slag. Deze ervaringen en de regionale ontwikkelingen zoals de 'Wijk van de Toekomst' (Gelders Energieakkoord) gebruiken en volgen we. Bijvoorbeeld voor het opstellen van de warmtevisie en het uitvoeringsplan. In 2040 is Zevenaar van het aardgas af.
Het uitfaseren van aardgas is naast een technisch vraagstuk ook een sociaal en financieel vraagstuk dat de nodige inzet vergt.

Investering

Dekking

Exploitatie

Toelichting

Wij willen aan de slag met het uitfaseren van aardgas. Naast een technisch vraagstuk gaat dit ook over gedragsverandering en het bieden van financiële mogelijkheden (aan woningbezitters). Wij vragen om de voorbereidingskosten te kunnen dekken en een start te maken met het aardgas loos maken in totaal een bedrag van € 300.000. Dit stelt ons mede in staat om subsidieaanvragen goed voor te bereiden. Op basis van de uitkomsten komen wij bij de kadernota 2020 met voorstellen voor de totale kosten voor de komende jaren.

Wij zetten extra in op het uitvoeren van het Gelders Energieakkoord (zoals de discussietafels Inkoop, Wijk van de Toekomst en Samenwerking). Voor deze extra inzet is extra capaciteit (externe ondersteuning) nodig.

Investering

Dekking

Exploitatie

Toelichting

Wij willen extra inzetten op het uitvoeren van het Gelders Energieakkoord (zoals de discussietafels Inkoop, Wijk van de Toekomst en Samenwerking). Hiervoor is tijdelijk externe ondersteuning nodig. Wij vragen u hiervoor in 2018 en 2019 € 39.000 beschikbaar te stellen.

De Routekaart is een uitvoeringsagenda met verschillende projecten die bijdragen aan de CO2-reductie en om energieneutraal te worden. Wij streven er naar om al in 2040 energieneutraal te zijn. Hier moeten wij het uitvoeringsprogramma op aanpassen. Een landelijke ontwikkeling is een verdere professionalisering van het energieloket waarvoor cofinanciering mogelijk is. Één van de projecten die wij uitvoeren is het Liemers Energieloket. Met dit loket worden de inwoners bereikt.

Investering

Dekking

Exploitatie

Toelichting

Wij vragen budget voor capaciteit voor de professionalisering van het Liemers Energieloket, voor externe ondersteuning op projectbasis en voor de inzet van energiecoaches. Wij vragen u hiervoor € 60.000 beschikbaar te stellen voor 2018 en 2019.

Ook de Regio Arnhem Nijmegen staat voor een opgave (in 2050 energieneutraal). Dit is een opgave voor alle vier de bestaande Portefeuillehouders-overleggen (Duurzaamheid, Mobiliteit, Wonen en Economie). De coördinatie is vanuit het portefeuillehoudersoverleg Duurzaamheid en wordt voorbereid via de regionale Icoongroep Slimme Duurzaamheid. Voor het halen van de opgave is het uitvoeringsprogramma opgesteld waarbij de focus van de regionale samenwerking ligt bij:

• Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS)
• Energietransitie gebouwde omgeving
• Duurzame bedrijventerreinen
• Duurzaam en circulair inkopen en aanbesteden

Investering

Dekking

Exploitatie

Toelichting

Wij willen het uitvoeringsprogramma aanpassen op onze doelstelling om al in 2040 energieneutraal te zijn. Wij vragen hiervoor € 10.000 voor 2018 en 2019. Een van de projecten die we hiervan willen uitvoeren is het Liemers Energieloket.

Om deze doelstelling te gaan realiseren willen wij de hoeveelheid gescheiden ingezameld GFT- en groenafval verhogen. Om dat te bereiken gaan wij een aparte GFT-container invoeren die wij de inwoners gratis aanbieden. Ook kunnen inwoners groenafval op het aanbiedstation gratis aanbieden. Het aanbieden van restafval gaan wij ontmoedigen door dit minder vaak op te halen.
De aanvullende lasten worden gedekt binnen de afvalbegroting en verrekend via de afvalstoffenheffing.

Zoals in het Watertakenplan de Liemers 2017-2021 is opgenomen, wordt er serieus gefocust op duurzaamheid en klimaatverandering. Bij het ontwerpen en inrichten van zowel (afval)waterketen, watersysteem als openbare ruimte wordt hiermee rekening gehouden. Hierbij zoeken wij nadrukkelijk naar een integrale benadering bij grootonderhoud, reconstructie en nieuwbouw.

De volgende uitgangspunten hanteren wij bij alle plannen met betrekking tot afvalwaterketen, watersysteem en openbare ruimte:

1. Klimaatbestendig inrichten betreffende water, hitte en droogte;
2. Vasthouden, bergen en afvoeren;
3. Beperken wateroverlast in stedelijk gebied;
4. Scheiden bij de bron van hemelwater en vuilwater;
5. Vuilwater wordt via de riolering afgevoerd naar de zuivering;
6. Hemelwater voert bij voorkeur zichtbaar bovengronds af naar oppervlaktewater of bodem;
7. Anticiperen op klimaatverandering door rekening te houden met de verwachte effecten bij het ontwerp en inrichting van (afval)waterketen, watersysteem en openbare ruimte;
8. Milieutechnisch functioneren en oppervlaktewaterkwaliteit mag niet verslechteren ten opzichte van de huidige situatie;
9. Particulieren stimuleren voor meer groen in de tuin, voor hitte en water. Bewoners moeten zich zo veel mogelijk zelf verantwoordelijk voelen voor het verwerken van hemelwater op eigen terrein.

Wij gaan samen met andere Liemerse gemeenten en het waterschap dit jaar starten met het project 'Klimaatadaptatie De Liemers', zoals recent vanuit het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie is voorgeschreven. Hiervoor zal een stresstest worden uitgevoerd om knelpunten en risico's op onder andere wateroverlast in kaart te brengen.

Het uitgangspunt is dat het bedrijfsleven per jaar minimaal 1,5 % energie bespaart met een tussendoel voor 2020 van 7,5%. Wij gaan dit stimuleren en handhaven.

Investering

Dekking

Exploitatie

Toelichting

Vanuit het Rijk wordt in het kader van de energietransitie ook ingezet op handhaving en stimulering bij bedrijven. Dit is binnen het Gelders Energieakkoord samen met de uitvoeringsdiensten (voor ons de ODRA) nader uitgewerkt. Wij willen vanaf 2018 meedoen aan het project 'energiebesparing bij bedrijven' en vragen u hiervoor budget beschikbaar te stellen.